Soğuk İş Çeliği Takımı Nedir ?
Soğuk İş Çeliği Takımı Nedir ?
Soğuk iş çeliği takımı, metal işleme sektöründe kullanılan özel bir çelik türüdür. Soğuk iş çeliği takımı, ısı uygulanmadan veya ısı uygulansa bile yüzey sıcaklığı 260 °C’nin altında kalan metal malzemeleri kesmek, delmek, şekillendirmek, bükülmek veya dövmek için kullanılır. Soğuk iş çeliği takımı, yüksek karbon içeriğine ve alaşımlı elementlere sahiptir. Bu sayede, yüksek sertlik, tokluk, aşınma direnci ve boyutsal kararlılık gibi özellikler kazanır.
Soğuk iş çeliği takımı, üç ana gruba ayrılır: yağda sertleşen çelikler, havada sertleşen çelikler ve yüksek karbon-krom çelikler. Bu gruplar arasındaki farklar, sertleştirme yöntemleri, alaşım elementleri ve uygulama alanlarıdır.
Yağda sertleşen çelikler, O serisi olarak adlandırılır. Bu çelikler, %0.95 ila %1.25 arasında karbon içerirler. Ayrıca, tungsten, molibden, krom ve vanadyum gibi elementleri de az miktarda içerirler. Bu çelikler, 800 °C civarında ısıtılır ve ardından yağda soğutulur. Bu şekilde sertleştirilirler. Yağda sertleşen çelikler, düşük bozulma ile yüksek sertliğe ulaşırlar. Bu nedenle, daha büyük parçaların veya hassas parçaların üretiminde kullanılırlar. Örneğin, matkap uçları, torna takımları, kalıplar, kesici takımlar gibi aletler yağda sertleşen çeliklerden yapılabilir.
Havada sertleşen çelikler, A serisi olarak adlandırılır. Bu çelikler, %0.5 ila %2 arasında karbon içerirler. Ayrıca, %5 ila %8 arasında krom içerirler. Bu çelikler, 950 °C civarında ısıtılır ve ardından havada soğutulur. Bu şekilde sertleştirilirler. Havada sertleşen çelikler, yüksek krom içeriği sayesinde ısıl işlem sırasında az bozulurlar. Ayrıca, aşınma direnci ve tokluk dengesine sahiptirler. Bu nedenle, orta büyüklükteki parçaların veya yüksek aşınmaya maruz kalan parçaların üretiminde kullanılırlar. Örneğin, dövme kalıpları, kalıp döküm kalıp blokları ve çekme kalıpları gibi aletler havada sertleşen çeliklerden yapılabilir.
Yüksek karbon-krom çelikleri, D serisi olarak adlandırılır. Bu çelikler, %1.4 ila %2.3 arasında karbon içerirler. Ayrıca, %10 ila %13 arasında krom içerirler. Bu çelikler, 1000 °C civarında ısıtılır ve ardından yağda veya havada soğutulur. Bu şekilde sertleştirilirler. Yüksek karbon-krom çelikleri, çok yüksek krom içeriği sayesinde yüksek sıcaklıklarda bile sertliklerini korurlar. Ayrıca, çok yüksek aşınma direncine sahiptirler. Ancak toklukları düşüktür ve işlenebilirlikleri zordur. Bu nedenle, küçük parçaların veya çok sert malzemeleri kesen parçaların üretiminde kullanılırlar. Örneğin, kesici takımlar, dübel ve vida kesicileri gibi aletler yüksek karbon-krom çeliklerden yapılabilir.